Pariždäki gepleşikler: Gurbanguly Berdimuhamedowyň Fransiýa amala aşyran saparyna syn
07.05.2025 | 02:25 |
Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Fransiýa Respublikasyna amala aşyran resmi sapary, dürli ugurlarda türkmen-fransuz hyzmatdaşlygyny hil taýdan täze derejä çykarmaga gönükdirilendir.
Esasy syýasy gepleşikler
Saparyň esasy wakasy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Fransiýanyň Prezidenti Emmanuel Makron bilen Ýeliseý köşgünde geçirilen duşuşygy boldy. Gepleşikleriň dowamynda taraplar döwletara gatnaşyklaryň ileri tutulýan meselelerini we halkara gün tertibini ara alyp maslahatlaşdylar. Prezident Makron Bitarap Türkmenistanyň parahatçylyk söýüjilikli daşary syýasatyna ýokary baha berip, Fransiýanyň Türkmenistan bilen gatnaşyklaryny giňeltmäge strategiki hyzmatdaş hökmünde gyzyklanýandygyny tassyklady. Gurbanguly Berdimuhamedow hem öz gezeginde Türkmenistanyň Bitaraplyk hukuk ýagdaýyna esaslanyp, deňhukuklylyk, özara hormat goýmak we hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgeleri esasynda ýola goýýandygyny belledi. Taraplar özara gyzyklanýan dürli ugurlarda ýakyn hyzmatdaşlyga taýýardyklaryny tassykladylar. Taraplar özara gyzyklanma bildirilýän dürli ugurlarda ýakyndan hyzmatdaşlyk etmäge taýýardygyny tassykladylar.
Söwda-ykdysady hyzmatdaşlygynyň ösüşi
Saparyň dowamynda işewür gatnaşyklary ösdürmäge uly üns berildi. Bu sapar iki ýurduň işewür toparlarynyň wekillerini bir ýere jemlän Türkmen-fransuz ykdysady forumyna gabat geldi. Forumda özara bähbitli söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy.
Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow fransuz işewürlerine Türkmenistana maýa goýmak üçin amatly şertleri hödürledi we nebitgaz pudagy, hemra-aragatnaşyk tehnologiýalary, ulag, gurluşyk, suw serişdeleri, himiýa we derman senagaty, oba hojalygy ýaly hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlaryny görkezdi.
Gazanylan ylalaşyklar: Möhüm resminamalara gol çekilmegi
Saparyň esasy netijelerinden biri, dürli ugurlardaky hyzmatdaşlygy kesgitlemäge we giňeltmäge gönükdirilen ikitaraplaýyn resminamalaryň toplumyna gol çekmilmegi boldy. Gol çekilen ylalaşyklaryň we ähtnamalaryň arasynda:
Türkmenistanyň degişligi agentlikleri we ministrlikleri (“Türkmenaragatnaşyk”, “Türkmengaz”, Oba hojalyk ministrligi, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti) bilen fransuz kompaniýalarynyň (Airbus Defence and Space SAS, IGN FI, SUEZ International, Kayrros SAS) arasynda sanly aragatnaşyk, kosmos, oba hojalygy, suw hojalygy we gaz senagaty boýunça hyzmatdaşlyk etmek barada özara düşünişmek hakynda Ähtnamalar;
Durnukly şäher ösüşi pudagynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Jarnama;
Bilim we ýokary okuw mekdepleri ulgamlarynda hyzmatdaşlyk etmek boýunça 2025-2026-njy ýyllar üçin “Ýol kartasy”;
Arheologik ylmy-barlag işleri pudagynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ylalaşyk;
“TürkmenÄlem 52°E-2” milli telekommunikasiýa hemrasyny üpjün etmek hakynda Çarçuwaly ylalaşyk;
Dürli ugurlar boýunça hyzmatdaşlygyň giňeldilmegi
Gepleşikleriň dowamynda hyzmatdaşlygyň beýleki möhüm taraplary hem ara alnyp maslahatlaşyldy. Öňüni alyş diplomatiýasy we parahatçylygy goraýyş çäreleri üçin Türkmenistanyň Bitaraplygynyň mümkinçilikleri ulanmak, şeýle hem Aşgabatda Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylyna we Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygyň 30 ýyllygyna bagyşlanan halkara forumy geçirmek başlangyjy ara alnyp maslahatlaşyldy.
Türkmen tarapy, Ýewropa Bileleşiginiň Merkezi Aziýa üçin Strategiýasynyň we özara gatnaşyklary çuňlaşdyrmak boýunça bilelikdäki “Ýol kartasynyň” düzgünlerini goldaýandygyny hem-de Ýewropanyň “Global Gateway” ýaly başlangyçlarynyň çäklerinde-de işjeň hyzmatdaşlyga taýýardygyny tassyklady. Türkmenbaşy deňiz portunyň mümkinçiliklerini peýdalanmak arkaly Hazarüsti ulag geçelgesini ösdürmegiň geljegi ulydygy bellenildi. Merkezi Aziýada suw serişdelerinden peýdalanmak meselelerine degip geçip, bu ugurda Türkmenistanyň bu meselä seretmekde halkara hukugyň berjaý edilmegi; ähli sebit döwletleriniň bähbitleriniň özara hasaba alynmagyndan ugur alýandygyny bellenildi.
Şeýle hem energetika (şol bir sanda metanyň zyňyndylaryny azaltmagy), ulag, suw, MAT, bank ulgamy we hususy pudak ýaly ugurlarda hyzmatdaşlygy güýçlendirmek zerurlygy nygtaldy. Şu ýyl Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-fransuz toparynyň we Energetika meselesi boýunça iş toparynyň nobatdaky mejlislerini geçirmegi teklip edildi.
Medeni, bilim we ylmy gatnaşyklar
Ynsanperwer hyzmatdaşlyga aýratyn üns berildi. Bellenilişi ýaly, Türkmenistanda Fransuz diliniň öwredilişi üstünlikli ösdürilýär, Aşgabatdaky “Fransuz institutynyň” netijeli işleri hem-de fransuz medeniýetine hem-de diline uly gyzyklanma bildirilýändiginiň güwäsidir. Geçen ýyl paýtagtymyzda fransuz ýazyjysy we dramaturgy Onore de Balzagyň heýkeli oturdyldy.
Depe ýadygärliginde tapylan artefaktlar sergisiniň açylyşy ýaly aýratynlyklar görkezilýär. Bu nukdaýnazardan, 2027–2028-nji ýyllarda Pari Parisde Türkmenistandan bürünç asyrynyň sungat eserleriniň sergisini guramak teklip edildi, beýleki ýurtlarda bolup geçen we meýilleşdirilýän sergilere meňzeýär. Şu nukdaýnazardan 2027-2028-nji ýyllarda Parižde türkmen topragyndan tapylan, bürünç asyryna degişli arheologik tapyndylaryň sergisini guramak mümkinçiligine seredilmegi teklip edildi.
Speleologiýa hyzmatdaşlygyň täze ugry hökmünde kesgitlenildi we fransuz hünärmenleriniň Köýtendagyň dag gerişlerindäki gowaklaryny öwrenmekde toplan tejribesi bellendi.
Saparyň netijeleri
Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Fransiýa Respublikasyna amala aşyran resmi sapary üstünli geçdi. Sapar döwletara gatnaşyklarda täze sahypany açyp, taraplaryň durnukly ösüşi we parahatçylygy berkitmek maksady bilen syýasy, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer, ylym we bilim ugurlarynda netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmäge bolan özara isleglerini tassyklady.
ORIENT
