Aşgabatdaky howa bilen bagly tehnologiýalar merkezi boýunça başlangyjy – sebitleýin utgaşdyrylyşa tarap ädim
14.05.2025 | 20:00 |
Aşgabat, 14-nji maý | ORIENT. Şu gün Aşgabatda tamamlanan Howanyň üýtgemegi boýunça 7-nji Merkezi Aziýa maslahatyndaky (CACCC-2025), panel sessiýalarynyň biri sebitdäki howanyň gün tertibini ösdürmäge we BMG-niň Howanyň üýtgemegi boýunça Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 30-maslahatynyň (COP30) taýýarlyk işlerine bagyşlandy. Bu sessiýanyň dowamynda hyzmatdaşlygy güýçlendirmek üçin anyk ädimlere aýratyn üns berildi we iň möhüm başlangyçlaryň arasynda Türkmenistanyň BMG-nyň howandarlygynda Aşgabatda Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça Sebit merkezini döretmek baradaky başlangyçlar beýan edildi.
“CAREC”-niň howasynyň üýtgemegi boýunça sebitleýin hünärmeni Wladimir Grebnewiň moderatorlyk etmeginde geçirilen sessiýa, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň wekillerini, halkara guramalaryny we bilermenleri bir ýere jemlede we bilelikdäki tagallalary, häzirki we meýilleşdirilen sebit başlangyçlaryny we Braziliýada geçiriljek COP30 üçin bilelikdäki wezipeleri işläp düzmegiara alyp maslahatlaşyldy.
Türkmenistanyň DIM-niň geňeşçisi Magtymguly Akmyradowyň Türkmenistanyň başlangyjynyň sebit ähmiýeti barada çykyş bu sessiýanyň aýratyn temasy boldy.
Soňra panel çekişmeler Türkmenistandan, Gazagystandan, Gyrgyzystandan, Täjigistandan we Özbegistandan ministrleriň orunbasarlarynyň we ugurdaş edaralaryň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda dowam etdi. Gatnaşyjylar pikir alyşmalaryň dowamynda bar bolan sebitleýin howa başlangyçlarynyň üstüniň ýetirilişini ara alnyp maslahatlaşdylar. Bilelikdäki garaýyşlar baradaky umumy soraga jogap bermek bilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň wekilleri birnäçe peýdaly häzirki taslamalaryň we maksatnamalaryň bardygyny bellediler, şeýle hem doly maglumatyň ýoklugy sebäpli tagallalary artdyrmagyň mümkinçiligini bellediler hem-de olary utgaşdyrmak üçin Howanyň üýtgemegi boýunça Merkezi Aziýa maslahatynyň meýdançalarynyň ähmiýetini bellediler.
Hut şu nukdaýnazardan Türkmenistanyň wekili, Daşky gurşawy goramak ministriniň orunbasary Nury Amandurdyýewiç Jumaşow, ozal öňe sürlen Aşgabatda Howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini döretmek başlangyjyna aýratyn ünsi çekdi. Ol bu Merkeziň, Merkezi Aziýanyň ähli ýerinde utgaşdyryjy mehanizmiň işini öz üstüne alyp biljekdigini nygtady. Onuň wezipesi – sebitdäki ähli ýurtlar üçin diýseň derwaýys mesele bolan howa tehnologiýalaryny gözlemek, görkezmek, durmuşa geçirmek we iş ýüzünde ulanmakdan ybaratdyr.
Ýene-de bir möhüm pikir alyşma, Braziliýada geçiriljek BMG-niň Howanyň üýtgemegi boýunça Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 30-maslahatyna taýýarlyk boldy. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň wekillerine tagallalara goşulmagyň we sammite bitewi garaýyş hökmünde mümkin bolan ýekeje Merkezi Aziýa pawiliony bilen gatnaşmagyň maksadalaýyk boljakdygy barada sorag berildi.
Türkmenistanyň wekili, bar bolan oňyn tejribäni göz öňünde tutup, ýurtlaryň tagallalaryny birleşdirmek we COP30-da esasanam howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak meselelerinde bitewi garaýşy eýelemegiň maslahat berilýändigini mälim etdi. Ýeke-täk pawilion barada aýdylanda bolsa, şeýle tejribäniň hem bardygy bellendi, ýöne durmuşa geçirilmegi möhüm goldawy, şol sanda Braziliýanyň uzak welaýatynda sammitiň ýerleşýän ýerini göz öňünde tutup, maliýe goldawyny talap edýär. Halkara ýa-da sebit guramalary şeýle pawilionyň döredilmegini goldamak üçin başlangyçlary öz üstüne alar diýip umyt bildirildi.
Şeýle hem, sessiýada Gyrgyzystandan sebitleýin başlangyçlar, Gazagystanyň 2026-njy ýyldaky Halkara howa sammitine taýýarlyk tejribesi, YOUNGO / RCOY-yň wekili arkaly sebitdäki ýaşlaryň sesi hem-de bilermen COP29-dan COP30-a geçmegiň ählumumy we Merkezi Aziýa baglanşygy hödürledi.
Howanyň üýtgemegi boýunça Merkezi Aziýa maslahatynyň 4-nji panel çekişmesi Merkezi Aziýa ýurtlarynyň howa şertlerinde sebitleýin hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmak islegini aýdyň beýan etdi, geljegi bolan utgaşdyryş mehanizmi hökmünde Türkmenistanyň howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça Sebit merkezini döretmek baradaky başlangyjyny beýan etdi, şeýle hem ýakyn wagtda geçiriljek ählumumy howa gepleşiklerine netijeli gatnaşmak üçin sebit üçin bitewi garaýşy ösdürmäge taýýardygyny tassyklady.
